 De enige juiste schrijfwijze van deze uitdrukking is met dt. Om die spelling te verklaren moeten we terug in de geschiedenis, naar de tijd dat verluiden nog een alledaags werkwoord was. Het betekende ‘zoals gezegd wordt’, een synoniem dus voor het huidige ‘schijnen’. En zoals we nu zeggen ‘naar het schijnt’, zei men vroeger ‘naar het verluidt’. Een derde persoon enkelvoud dus. Maar waar is ondertussen de ‘het’ gebleven? Een duidelijke verklaring is daar niet voor. Naar verluidt werd ‘het’ door het frequente gebruik van de uitdrukking met de tijd geschrapt.
0 Comments
 De Amerikaanse actrice Felicity Huffman wordt beschuldigd van omkoperij, maar krijgt daarvoor een milde straf. 'Waarom?', vroeg mijn krant zich af. Grote letters kopten: 'Is ze te wit, te welgesteld of teveel vrouw?' Een raciale, financiële en/of genderkwestie dus. Maar meteen ook een taalkwestie. Want teveel, moet dat wel aan elkaar? De schrijfwijze van teveel / te veel zorgt vaak voor moeilijkheden. De regel is nochtans helder en eenvoudig. ‘Teveel’ schrijf je in één woord als het een substantief is, als je er dus een lidwoord kan voorplaatsen. Een teveel aan schrijffouten bijvoorbeeld. Maar in de zin ‘Hij maakte te veel fouten in dat artikel’ schrijf je de woorden los. Te veel wordt hier niet gebruikt als substantief. Dezelfde verklaring geldt trouwens voor tekort / te kort. ‘Zijn spellingkennis schoot te kort, hij heeft dus een tekort aan kennis’. Nog een extra hulpmiddeltje nodig? Vervang tekort/te kort of teveel/te veel eens door te weinig. Lukt dat? Heb je taalkundig nog altijd een goede zin? Dan schrijf je in dat geval tekort of teveel aan elkaar.
 Nog twee weken en dan gaan in Vlaanderen de hogescholen en universiteiten opnieuw van start. Hoewel ik druk bezig ben mijn lessen voor te bereiden, neem ik tijdens deze periode graag nog even de tijd om dingen te doen die er tijdens het academiejaar niet van komen. Mezelf trakteren op een ontbijt buitenshuis bijvoorbeeld.
In de koffiebar zoek ik een plaatsje in de hoek. Ik heb honger en ga in de menukaart onmiddellijk op zoek naar eten. Wat ik vind zijn taalfouten. Eén keer uit vakantiemodus merk ik ze weer overal en altijd op. Ook vanmorgen dus: de pannenkoeken zonder tussen-n, de koffie’s kordaat gescheiden van hun -s, om nog maar te zwijgen over de capucino’s die zowel een -p als een -c moesten inleveren. Deze ochtend kwamen daar ook nog eens die vreselijke archaïsmen bij. Normaal gezien tref je ze vooral in ziekenhuisfolders, financiële correspondentie of gerechtelijke documenten aan. Maar vanmorgen zaten ze bij me aan tafel in de koffiebar. Archaïsmen zijn nochtans makkelijk te vermijden. ‘Schrijf de dingen zoals je ze zegt’, adviseer ik studenten altijd. Bent u glutenintolerant? Laat het ons weten. Wij passen uw ontbijt graag aan. Dat klinkt niet alleen vlotter, maar ook sympathieker. Toch? De verleiding is trouwens groot om aan de archaïsche zin nog een ookje toe te voegen. ‘Wij serveren tevens ook aangepaste ontbijten'. Dat is dubbelop en al helemaal zinloos. Waarom kunnen we archaïsmen beter vermijden? Ze maken je tekst moeilijker. Lezen moet als vanzelf gaan. Bij inspanningen haken mensen af. Bovendien laten archaïsmen je tekst formeel en dus afstandelijk klinken, terwijl dat misschien helemaal niet de bedoeling is. Daarbij wordt de kans op een kromme zinsconstructie groter. Waarom dat risico lopen? Mijn studenten hebben het vooral moeilijk om archaïsmen te herkennen. Dat snap ik. Taal is geen exacte wetenschap. Een duidelijke grens die aangeeft waar de gewone woorden stoppen en de archaïsmen beginnen, is er niet. Ook op het advies ‘Schrijf wat je zegt’ zit wat rek. Het kan variëren van persoon tot persoon. Woorden als echtgenoot, trachten, echter, steeds, alsnog en geenszins zou ik nooit spontaan in de mond nemen. Daarom schrijf ik ze ook niet. De Amerikaanse misdaadauteur Elmore Leonard past hetzelfde principe toe: ‘Alles wat geschreven klinkt, herschrijf ik’. In de koffiebar krijg ik mijn ontbijt. Griekse yoghurt, vers fruit en huisgemaakte granola. Het smaakt en aan archaïsmen denk ik niet meer. Ik vraag me alleen nog heel even af of de glutenvrije versie even lekker zou zijn. |
